Czyste Powietrze – jakie błędy najczęściej popełniają wnioskodawcy?
Ambitny program, wymagająca procedura
Program „Czyste Powietrze”, będący flagowym projektem rządowym na rzecz walki ze smogiem, od swojego startu w 2018 roku zyskał ogromną popularność wśród właścicieli domów jednorodzinnych. Według danych NFOŚiGW, do końca 2023 roku złożono już ponad 600 tysięcy wniosków o dofinansowanie, a łączna kwota wypłaconych środków przekroczyła 15 miliardów złotych. Mimo tak imponujących statystyk, wielu potencjalnych beneficjentów wciąż napotyka na problemy związane z prawidłowym przygotowaniem dokumentacji. Jakie są najczęstsze błędy popełniane przez wnioskodawców i jak ich uniknąć?
Błędy formalne – gdy szczegóły decydują o sukcesie
Jedną z najczęstszych przyczyn odrzucenia wniosków są niedopatrzenia w dokumentach formalnych. Z analiz Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska wynika, że aż 23% odrzuconych aplikacji zawierało błędy w podstawowych danych, takich jak:
- Nieaktualne dane w zaświadczeniu o dochodach (dla podwyższonego poziomu dofinansowania)
- Brakujące podpisy na wymaganych dokumentach
- Niezgodność danych pomiędzy wnioskiem a załącznikami
- Przedawnione zaświadczenia (ważne przez 30 dni od daty wystawienia)
Szczególnie problematyczny okazuje się wymóg dotyczący okresu rozliczeniowego dochodów – wielu wnioskodawców nieświadomie załącza dokumenty za niewłaściwy rok, co automatycznie dyskwalifikuje wniosek. Eksperci programu podkreślają, że w przypadku wątpliwości warto skorzystać z bezpłatnych punktów konsultacyjnych, których sieć liczy już ponad 300 placówek w całym kraju.
Pułapki techniczne – od projektu po wykonawcę
Kolejna grupa błędów dotyczy kwestii technicznych związanych z planowaną inwestycją. Według raportu NIK z 2023 roku, około 18% kontrolowanych wniosków zawierało nieprawidłowości w zakresie:
- Niekompletnych projektów wymiany źródła ciepła
- Braku wymaganych pozwoleń (np. na instalację fotowoltaiczną)
- Wyboru urządzeń niespełniających wymogów programu
- Niespójności między zakresem prac w kosztorysie a opisem technicznym
Częstym problemem jest również niedopełnienie wymogu posiadania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku. Jak wynika z danych Ministerstwa Klimatu, w 2023 roku aż 15% odrzuconych wniosków dotyczyło właśnie braku tego dokumentu lub jego nieprawidłowego przygotowania.
Błędy w rozliczeniu – jak nie stracić dofinansowania po realizacji
Nawet prawidłowo złożony wniosek nie gwarantuje jeszcze sukcesu – wiele problemów pojawia się na etapie rozliczenia inwestycji. Najczęstsze usterki zgłaszane przez beneficjentów to:
- Przekroczenie terminu na zakończenie inwestycji (obecnie 24 miesiące od podpisania umowy)
- Brak wymaganych faktur imiennych (z NIPem wnioskodawcy)
- Niezgodność wykonanych prac z zatwierdzonym wcześniej zakresem
- Niedostarczenie wszystkich protokołów odbiorowych
Z danych NFOŚiGW wynika, że w 2023 roku aż 12% beneficjentów miało problemy z ostatecznym rozliczeniem projektu właśnie z powodu tych niedociągnięć. Szczególnie newralgiczny okazuje się wymóg dotyczący faktur – wielu wykonawców wciąż wystawia dokumenty bez odpowiednich danych wnioskodawcy, co uniemożliwia ich rozliczenie w programie.
Jak uniknąć błędów – praktyczne porady ekspertów
W obliczu tych wyzwań, eksperci programu „Czyste Powietrze” rekomendują kilka kluczowych zasad:
- Wykorzystaj oficjalne wzory dokumentów – wszystkie niezbędne formularze są dostępne na stronie programu
- Sprawdź wykonawcę w rejestrze CECH – gwarantuje to spełnienie wymogów programu
- Zadbaj o kompletność na każdym etapie – od projektu przez realizację po rozliczenie
- Monitoruj terminy – zarówno na złożenie wniosku, jak i realizację inwestycji
- Korzystaj z pomocy – punkty konsultacyjne oferują bezpłatne wsparcie
Warto pamiętać, że od 2023 roku funkcjonuje uproszczona ścieżka dla wnioskodawców wybierających gotowe pakiety rozwiązań (tzw. „zestawy gold”), które minimalizują ryzyko błędów technicznych.
Podsumowanie: świadomość kluczem do sukcesu
Choć procedura ubiegania się o dofinansowanie w programie „Czyste Powietrze” wymaga uwagi i staranności, uniknięcie najczęstszych błędów jest możliwe dzięki odpowiedniemu przygotowaniu. Jak pokazują statystyki, świadomi wnioskodawcy, którzy korzystają z dostępnego wsparcia, mają znacznie większe szanse na pomyślne zakończenie procesu. W obliczu planowanej kontynuacji programu do 2029 roku (z budżetem przekraczającym 25 mld zł), warto poświęcić czas na prawidłowe przygotowanie dokumentacji, by w pełni wykorzystać szansę na wymianę przestarzałych źródeł ciepła i realną poprawę jakości powietrza w Polsce.
