Fotowoltaika na gruncie czy na dachu? Porównanie kosztów i wydajności
W ostatnich latach fotowoltaika stała się jednym z najdynamiczniej rozwijających się sektorów energetyki odnawialnej w Polsce. Według danych Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE) moc zainstalowana w mikroinstalacjach fotowoltaicznych przekroczyła 12 GW w 2023 roku, co stanowi wzrost o ponad 200% w porównaniu z 2020 rokiem. Wśród inwestorów indywidualnych i przedsiębiorców coraz częściej pojawia się pytanie: gdzie lepiej zainstalować panele słoneczne – na dachu czy na gruncie? Decyzja ta zależy od wielu czynników, w tym kosztów inwestycji, dostępnej przestrzeni oraz wydajności systemu.
Koszty instalacji: dach vs. grunt
Jednym z kluczowych aspektów przy wyborze lokalizacji dla instalacji fotowoltaicznej jest koszt inwestycji. Instalacje dachowe są zazwyczaj tańsze, ponieważ wykorzystują istniejącą infrastrukturę. Średni koszt instalacji o mocy 5 kW na dachu wynosi około 25-30 tys. złotych, podczas gdy ta sama instalacja na gruncie może kosztować 30-40 tys. złotych. Różnica wynika głównie z konieczności montażu specjalnych konstrukcji nośnych oraz ewentualnych prac ziemnych, takich jak wyrównanie terenu czy podłączenie do sieci energetycznej.
Dodatkowo, instalacje gruntowe często wymagają pozwolenia na budowę, jeśli ich moc przekracza 50 kW, co wiąże się z dodatkowymi kosztami administracyjnymi. W przypadku mniejszych systemów, poniżej 50 kW, wystarczy zgłoszenie, ale i tak może to wydłużyć proces inwestycyjny. Warto też zwrócić uwagę na koszty eksploatacyjne – panele na gruncie są bardziej narażone na zabrudzenia i wymagają częstszego czyszczenia, co generuje dodatkowe wydatki.
Wydajność energetyczna: gdzie panele pracują efektywniej?
Wydajność systemu fotowoltaicznego zależy w dużej mierze od jego usytuowania. Instalacje dachowe są często ograniczone przez kąt nachylenia dachu, który nie zawsze jest optymalny dla pozyskiwania energii słonecznej. W Polsce najlepsze warunki uzyskuje się przy nachyleniu paneli pod kątem 30-40 stopni i orientacji na południe. Jeśli dach jest płaski lub skierowany na wschód/zachód, efektywność może spaść nawet o 10-15%.
Z kolei instalacje gruntowe oferują większą elastyczność w ustawieniu paneli. Można je zamontować pod idealnym kątem, a nawet zastosować systemy śledzące ruch słońca (tzw. trackery), które zwiększają wydajność nawet o 20-30%. Według badań Instytutu Energetyki Odnawialnej (IEO), farmy fotowoltaiczne na gruncie osiągają średnio o 5-10% wyższe uzyski energii niż instalacje dachowe o tej samej mocy. Jednak w praktyce różnica ta może być mniejsza, jeśli dach jest dobrze nasłoneczniony i pozbawiony zacienień.
Aspekty praktyczne: dostępność miejsca i warunki zabudowy
Decyzja między instalacją dachową a gruntową zależy również od dostępnej przestrzeni. W przypadku domów jednorodzinnych z małym dachem lub licznymi przeszkodami (kominy, lukarny), montaż paneli na gruncie może być jedynym rozwiązaniem. Z drugiej strony, gospodarstwa z dużymi, niezacienionymi dachami mogą w pełni wykorzystać ich potencjał, oszczędzając miejsce na działce.
W przypadku przedsiębiorstw i farm fotowoltaicznych instalacje gruntowe są często jedynym wyborem ze względu na skalę inwestycji. Według Urzędu Regulacji Energetyki (URE), w 2023 roku ponad 70% dużych projektów PV w Polsce realizowano na gruncie, głównie na terenach poprzemysłowych lub rolnych o niższej klasie gleby.
Co wybrać dla siebie?
Ostateczny wybór między fotowoltaiką na dachu a na gruncie zależy od indywidualnych warunków i priorytetów inwestora. Instalacje dachowe są tańsze i szybsze w realizacji, ale mogą mieć ograniczoną wydajność. Z kolei systemy gruntowe wymagają większych nakładów finansowych i przestrzeni, ale oferują wyższą efektywność i elastyczność w zarządzaniu energią.
Według prognoz IEO, do 2030 roku udział fotowoltaiki w miksie energetycznym Polski może wzrosnąć do 15%, co oznacza, że zarówno małe, jak i duże instalacje będą odgrywały kluczową rolę w transformacji energetycznej. Dlatego warto dokładnie przeanalizować wszystkie czynniki przed podjęciem decyzji, aby inwestycja w zieloną energię była jak najbardziej opłacalna.
