Jaką pompę ciepła wybrać do starego domu? Kompletne zestawienie
Wiele osób uważa, że pompy ciepła sprawdzają się tylko w nowoczesnych, dobrze ocieplonych domach. Tymczasem, według danych Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC), w 2024 roku ponad 35% instalacji wykonano w budynkach wybudowanych przed 2000 rokiem. Kluczem do sukcesu jest odpowiedni dobór typu pompy, jej mocy oraz modernizacja instalacji grzewczej.
W starym domu najważniejszym czynnikiem jest zapotrzebowanie na ciepło, które może być nawet 2–3 razy wyższe niż w nowym budynku. Przykładowo, gdy dom z lat 70. bez ocieplenia potrzebuje 120–150 kWh/m²/rok, to po termomodernizacji wartość ta spada do 50–80 kWh/m²/rok. Dlatego przed zakupem pompy warto rozważyć docieplenie ścian, wymianę okien lub modernizację instalacji CO.
Jaki typ pompy ciepła wybrać do starego domu?
1. Powietrzna pompa ciepła (ASHP) – najpopularniejsza, ale wymaga wsparcia
Powietrzne pompy ciepła (powietrze-woda) są najtańsze w montażu (koszt: 30–50 tys. zł), ale ich efektywność spada w mrozy. W starym domu mogą wymagać dodatkowego źródła ciepła (np. grzałki elektrycznej lub kotła na pellet).
- Zalety: niski koszt inwestycji, szybki montaż, możliwość chłodzenia latem.
- Wady: wyższe zużycie prądu przy temperaturach poniżej -10°C, hałas (45–60 dB).
- Dla kogo: właściciele domów po częściowej termomodernizacji lub z dodatkowym źródłem grzewczym.
Według PORT PC, w 2024 roku 70% pomp w starych domach to właśnie modele powietrzne, ale często współpracujące z kotłem gazowym lub kominkiem.
2. Gruntowa pompa ciepła (GSHP) – droższa, ale najbardziej stabilna
Gruntowe pompy ciepła (solanka-woda) pobierają energię z ziemi, gdzie temperatura jest stała przez cały rok (ok. +4°C na głębokości 1,5 m). Dzięki temu ich COP wynosi 4–5, co oznacza niższe rachunki niż w przypadku pomp powietrznych.
- Zalety: wysoka efektywność nawet w mrozy, cicha praca, długa żywotność (25–30 lat).
- Wady: wysoki koszt (60–100 tys. zł), konieczność wykonania odwiertów lub kolektora poziomego.
- Dla kogo: właściciele domów z dużym ogrodem, którzy planują długoterminową inwestycję.
Badania Instytutu Energii Odnawialnej (IEO) pokazują, że w starych domach gruntowe pompy ciepła obniżają roczne koszty ogrzewania o 40–60% w porównaniu do węgla lub gazu.
3. Hybrydowa pompa ciepła – połączenie z kotłem gazowym
Hybrydowe systemy łączą pompę ciepła z kotłem gazowym lub kondensacyjnym. Automatycznie przełączają się na tańsze źródło w zależności od temperatury.
- Zalety: niższe rachunki niż przy samej pompie powietrznej, brak ryzyka braku ciepła w mrozy.
- Wady: wyższy koszt instalacji (50–80 tys. zł), konieczność posiadania przyłącza gazowego.
- Dla kogo: właściciele starych domów z dostępem do gazu, którzy chcą stopniowo przechodzić na OZE.
Według danych NFOŚiGW, w 2024 roku co piąta pompa ciepła montowana w starych domach była systemem hybrydowym.
Na co zwrócić uwagę przy wyborze pompy do starego domu?
1. Moc pompy – kluczowy parametr
Zbyt słaba pompa nie ogrzeje domu, a zbyt mocna będzie pracować nieefektywnie. Przykładowe zapotrzebowanie:
- Dom 120 m² bez ocieplenia: 12–15 kW
- Dom 120 m² po ociepleniu: 8–10 kW
Warto zlecić audyt energetyczny, aby uniknąć błędów.
2. Temperatura pracy a instalacja grzewcza
Stare domy często mają grzejniki żeliwne, które wymagają wysokiej temperatury wody (60–70°C). W takim przypadku lepiej sprawdzi się:
- Pompa wysokotemperaturowa (np. Vitocal 200-A czy Daikin Altherma HT) – dostarcza wodę do 65°C, ale ma niższy COP.
- Wymiana grzejników na niskotemperaturowe (np. płytkowe) lub montaż ogrzewania podłogowego.
3. Czy fotowoltaika jest konieczna?
Pompa ciepła zwiększa rachunki za prąd. W starym domu bez PV koszt ogrzewania może wynosić 3 000–5 000 zł/rok. Fotowoltaika może obniżyć go nawet o 70%.
Najlepsza pompa ciepła dla starego domu
| Typ pompy | Koszt inwestycji | Efektywność w starym domu | Dla kogo? |
|---|---|---|---|
| Powietrzna (ASHP) | 30–50 tys. zł | Średnia (wymaga wsparcia) | Oszczędni, z dodatkowym źródłem ciepła |
| Gruntowa (GSHP) | 60–100 tys. zł | Wysoka | Posiadacze dużych działek, długoterminowi inwestorzy |
| Hybrydowa | 50–80 tys. zł | Dobra (stabilność) | Ci, którzy chcą łączyć OZE z gazem |
Najlepszym wyborem dla większości starych domów jest:
- Powietrzna pompa ciepła + fotowoltaika – jeśli dom jest po termomodernizacji.
- Hybrydowa pompa + kocioł gazowy – jeśli nie ma możliwości głębokiej modernizacji.
- Gruntowa pompa ciepła – jeśli pozwala na to budżet i działka.
Przed zakupem warto skorzystać z dotacji („Czyste Powietrze”, „Moje Ciepło”) i zlecić profesjonalny audyt energetyczny.
Źródła danych:
- Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC), „Rynek pomp ciepła w Polsce 2024”
- Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), „Analiza efektywności pomp w starych budynkach”
- Instytut Energii Odnawialnej (IEO), „Porównanie kosztów ogrzewania w domach sprzed 2000 roku”
- Programy dotacyjne „Czyste Powietrze” i „Moje Ciepło” – dane za 2025 rok
Chcesz wiedzieć więcej? Napisz do nas!
Śledź nas również na Facebooku!
Napisz do nas
